Çobanyastığı çayının faydaları nələrdir?
Çobanyastığı çayı təbii dadından əlavə orqanizmə müxtəlif faydalar verən məşhur içkidir. Çobanyastığı çiçəklərinin yığılıb qurudulması ilə əldə edilən bu çay, tərkibində kofein olmadığı üçün yaşıl və ya qara çaya alternativ olaraq istehlak edilir. Çobanyastığı çayının faydaları onun tərkibində müxtəlif növ antioksidantların olmasından irəli gəlir. Bu antioksidanların bəziləri ürək xəstəlikləri və xərçəng də daxil olmaqla müxtəlif xəstəliklərin riskini azaltmaqda rol oynaya bilər. Çobanyastığı çayı həmçinin mədə-bağırsaq traktına və yuxuya kömək edə biləcək xüsusiyyətlərə malikdir. Bu yazıda çobanyastığı çayının 5 potensial sağlamlıq faydası elmi məlumatlar işığında sizin üçün tərtib edilmişdir.
Çobanyastığı çayının faydaları
1. Çobanyastığı çayının yuxu keyfiyyətinə təsiri
Çobanyastığı çayı yuxu keyfiyyətini yaxşılaşdıran unikal içkidir. Çobanyastığı çayının bu xüsusiyyəti qədim tibbi təcrübələrdən bəri məlumdur. Çobanyastığı beyində yuxusuzluğu azaldan və yuxuya kömək edən müəyyən reseptorları birləşdirən apigenin adlı antioksidant ehtiva edir. Apigenin xroniki yuxusuzluğa da müsbət təsir edir.
Yeni ana olmuş 80 qadın üzərində aparılan araşdırmada qadınlar iki qrupa bölünüb və bir qrup iki həftə müntəzəm olaraq çobanyastığı çayı içib, digər qrup isə heç çay içməyib. İki həftə sonra edilən ölçmələrdə, çobanyastığı çayı içən qrupdakı qadınlar, bu çaydan istifadə etməyən qrupla müqayisədə daha yaxşı yuxu keyfiyyəti olduğunu bildiriblər. Onlar həmçinin yuxu problemləri ilə əlaqəli daha az depressiya və fiziki simptomlar göstəriblər. Çobanyastığı çayı istehlakı dayandırıldıqdan iki həftə sonra edilən ölçmələrdə iki qrup arasında heç bir fərq müşahidə edilməmişdir. Bu, çobanyastığı çayının bütün istifadə müddətində təsir göstərdiyini və uzun müddət təsir göstərmədiyini sübut edir.
Başqa bir araşdırma, 28 gün ərzində gündə iki dəfə 270 mq çobanyastığı ekstraktı qəbul edən insanların gecə saatlarında 1/3 nisbətində daha az ayıq olduqlarını və ekstraktı istehlak etməyənlərə nisbətən orta hesabla 15 dəqiqə daha tez yuxuya getdiklərini göstərdi.
Bu tapıntılar ümidverici olsa da, çobanyastığı çayının yuxuya təsirinin dərəcəsini müəyyən etmək üçün daha çox klinik tədqiqatlara ehtiyac var. Ancaq yatmazdan əvvəl çobanyastığı çayı içmək yuxuya getmə və asanlıqla oyanma problemi yaşayan insanların sınamalı olduğu üsuldur.
2. Çobanyastığı çayının həzm sisteminə təsiri
Bağırsaqlar bədənin ikinci beyni kimidir və buna görə də nizamlı həzm sistemi ümumi sağlamlıq üçün son dərəcə vacibdir. Çobanyastığı çayı ənənəvi olaraq müxtəlif həzm xəstəliklərinin, o cümlədən ürəkbulanma və qazın müalicəsində istifadə edilmişdir.
Yalnız klinik şəraitdə təkrarlanmayan heyvanlar üzərində aparılan tədqiqatlar göstərir ki, çobanyastığı daha sağlam həzm etməyə kömək edir, müəyyən mədə-bağırsaq xəstəliklərinin riskini azaldır. Məsələn; Siçanlar üzərində aparılan bir neçə araşdırma çobanyastığı ekstraktının ishaldan qoruma potensialına malik olduğunu müəyyən edib. Bu faydanın çobanyastığın antiinflamatuar xüsusiyyətlərinə görə olduğu düşünülür. Siçovullarda aparılan başqa bir araşdırmada çobanyastığının mədə xoralarının qarşısını almaqda təsirli olduğunu tapıldı. Mədə turşuluğunu azaltmaqla çobanyastığı xoraların inkişafına kömək edən bakteriyaların böyüməsini maneə törədə bilər. Bu tapıntılara baxmayaraq, çobanyastığın həzm sistemindəki rolunu təsdiqləmək üçün daha çox klinik araşdırmaya ehtiyac var.
3. Çobanyastığı çayının müəyyən xərçəng növlərinə qarşı potensial müdafiəsi
Çobanyastığın tərkibində apigenin var ki, bu da əvvəllər qeyd edildiyi kimi antioksidantdır. Hüceyrə üzərində aparılan laboratoriya təcrübələrində apigeninin həzm sistemi, döş, dəri, prostat və uşaqlıq xərçəngi hüceyrələri ilə xüsusi mübarizə apardığı göstərilmişdir. Bundan əlavə, 537 nəfərin iştirak etdiyi bir araşdırma, həftədə 2-6 dəfə çobanyastığı çayı içənlərin çobanyastığı çayı içməyənlərə nisbətən tiroid xərçənginə tutulma ehtimalının əhəmiyyətli dərəcədə az olduğu müşahidə edildi.
Bu tapıntılar ümidverici olsa da, çobanyastığı çayının xərçəngin qarşısının alınmasında rolu haqqında nəticə çıxarmaq üçün daha çox insanla klinik tədqiqatlar aparılmalıdır.
4. Çobanyastığı çayının qan şəkəri nəzarətinə faydaları
Çobanyastığı çayı içmək qan şəkərinin səviyyəsini aşağı salmağa kömək edə bilər. Bundan əlavə, çobanyastığı çayında olan antiinflamatuar xüsusiyyətlər qan şəkəri səviyyəsinin xroniki olaraq yüksəldiyi zaman meydana gələn mədəaltı vəzi hüceyrələrinin zədələnməsi ilə mübarizə apara bilər. Mədəaltı vəzi diabetdə sağlamlığı qorumaq üçün son dərəcə vacib olan bir orqandır, çünki qan şəkərini azaltmaq vəzifəsi dəşıyan hormon olan insulini istehsal edir.
64 diabetli insan üzərində aparılan araşdırmada iştirakçılar səkkiz həftə ərzində hər gün ya su, ya da çobanyastığı çayı qəbul ediblər. Araşdırma nəticəsində çobanyastığı çayı qəbul edənlərin qan şəkərinin orta səviyyəsinin su içənlərdən daha aşağı olduğu müəyyən edilib. İnsan araşdırmalarından başqa, heyvanlar üzərindəki təcrübələr də göstərir ki, çobanyastığı çayı aclıq zamanı qan şəkərinin səviyyəsini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır və yeməkdən sonra qan şəkərinin artmasının qarşısını alır. Çobanyastığı çayının qan şəkərinə nəzarətdə rolu ilə bağlı sübutların əksəriyyəti heyvanlar üzərindəki tədqiqatların nəticələrinə əsaslansa da, tədqiqatların nəticələri ümidvericidir.
5. Çobanyastığı çayının ürək sağlamlığına təsiri
Qan təzyiqi və xolesterin ürək xəstəliklərinin vacib göstəriciləridir. Çobanyastığı çayında bol olan və yaxşı antioksidant olan flavonun bu markerlərə necə təsir etdiyi araşdırılıb.
64 diabet xəstəsinin iştirak etdiyi araşdırmada; Məlum olub ki, yeməklə birlikdə çobanyastığı çayı içənlərin ümumi xolesterin, trigliserid və pis xolesterin olaraq bilinən LDL xolesterin səviyyələrində su içənlərlə müqayisədə nəzərəçarpacaq dərəcədə yaxşılaşma müşahidə olunub. Çobanyastığı çayının ürək sağlamlığının yaxşılaşdırılmasında rolunu təsdiqləmək üçün daha çox araşdırmaya ehtiyac olsa da, bu təsirlər sübut olunana qədər onu gündəlik qida rasionuna əlavə etmək faydalıdır.
Çobanyastığı çayının digər potensial faydaları
Çobanyastığı çayının aşağıdakı faydaları ənənəvi üsullara əsaslanır və elmi tədqiqatlar tərəfindən dəstəklənmir:
İmmunitet sisteminin gücləndirilməsi: Ənənəvi müalicələrdə tövsiyə olunan başqa bir təcrübə soyuqdəymələrin qarşısını almaq və müalicə etmək üçün çobanyastığı çayı içməkdir. Bununla belə, çobanyastığı çayının soyuqdəymələrin qarşısını və ya daha tez sağaldığını göstərən heç bir klinik tədqiqat yoxdur. Bəzi insanlar çobanyastığı çayının boğaz ağrılarına yaxşı olduğunu bildiriblər.
Anksiyete və depressiyanı yüngülləşdirməsi: Çobanyastığı ekstraktının narahatlıq və depressiyanın şiddətini azalda biləcəyinə dair bəzi sübutlar var, lakin bu, əsasən çay kimi deyil, aromaterapiya kimi istifadəsinə və ya əlavə olaraq qəbul edilməsinə əsaslanır.
Dərinin sağlamlığının yaxşılaşdırılması: Sabunlar, losyonlar və ya göz kremləri kimi kosmetik məhsulların tərkibində çobanyastığı ekstraktı ola bilər. Bu növ məhsulların nəmləndirici olduğu və dərinin iltihabını azaltdığı və ya yaxşılaşdırdığı bildirilmişdir.
Sümük itkisinin qarşısını alması: Bəzi mütəxəssislər çobanyastığı çayının osteoporoz kimi vəziyyətlərə gətirib çıxaran sümük itkisinin qarşısının alınmasında rol oynaya biləcəyini iddia etsə də, bu mövzuda elmi sübutlar zəifdir.
Bu sağlamlıq iddiaları üçün heç bir sübut olmadığı üçün onların yalan olduğu mənasına gəlmir. Bu iddialar gələcəkdə müvafiq klinik tədqiqatlarla sübut oluna bilər.
Çobanyastığı çayının yan təsirləri
Çobanyastığı çayı içmək əksər insanlar üçün heç bir risk yaratmır, lakin çobanyastığı və xrizantema kimi çobanyastığı ailəsindəki bitkilərə qarşı allergiyası olan şəxslərdə də çobanyastığı allergiyası yarana bilər. Bundan əlavə, tərkibində çobanyastığı olan kosmetik məhsullar gözlərlə birbaşa təmasda olduqda qıcıqlanmaya səbəb ola bilər. Üstəlik, bu qıcıqlanma konjonktivitə səbəb ola bilər.
Kiçik uşaqlarda, hamilə və ya süd verən qadınlarda, qaraciyər və ya böyrək xəstəliyi olan insanlarda çobanyastığı çayının içilməsinin təhlükəsizliyi təsdiq edilməmişdir. Odur ki, sizdə və ya yaxınlarınızda bu xüsusiyyətlər varsa, çobanyastığı çayı içməzdən əvvəl həkimə müraciət etməlisiniz. İndiyə qədər çobanyastığı çayı içməyin həyati təhlükəsi olan yan təsirləri və ya toksikliyi barədə məlumat verilməyib.
