Xroniki Obstruktiv Ağciyər Xəstəliyi (KOAH) Nədir?
Xroniki Obstruktiv Ağciyər Xəstəliyi (KOAH) və astma xroniki ağciyər xəstəlikləri olub, davamlı hava yolu iltihabı və tıxanma ilə xarakterizə olunur. KOAH tütün tüstüsü, zərərli qazlar və hissəciklərin təsiri nəticəsində hava yollarında mikrobik olmayan iltihabın səbəb olduğu irəliləyici xəstəlikdir. Bu iltihab nəticəsində hava yolları daralır və ağciyər toxumasında hava kisəciklərinin (alveolların) geri dönməz genişlənməsi və zədələnməsi baş verir.
Xroniki Obstruktiv Ağciyər Xəstəliyinin (KOAH) Risk Faktorları
KOAH üçün ən əhəmiyyətli risk faktoru tütün məmulatlarının, o cümlədən siqaretin istifadəsidir. Qapalı mühitdə hava çirkliliyi, xüsusilə ənənəvi sobalarda yemək bişirmə, inkişaf etməmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə KOAH üçün böyük risk faktorudur, xüsusilə kənd yerlərində siqaret çəkməyən qadınlar arasında. Ətraf mühit və ya iş yerlərində müxtəlif qazlara və tozlara məruz qalma KOAH-ın inkişafına səbəb ola bilər. Bundan əlavə, Alfa-1 antitripsin çatışmazlığı kimi genetik bir faktor da mövcuddur, lakin bu vəziyyət bir çox ölkədə nadirdir.
Astma Nədir?
Astma hava yollarının daralması ilə özünü göstərən və dövri tutmalar (krizlər) şəklində gələn bir vəziyyətdir. Xəstələr tutmalar arasında özlərini yaxşı hiss edirlər. Astmada hava yollarında mikrobik olmayan iltihab var. Əsas simptomlar və xəstənin tibbi tarixçəsi tibbi məsləhət üçün əsas göstəricilərdir.
Astma Tarixində Nələr Vacibdir?
Öskürək, nəfəs darlığı, sinədə təzyiq hissi, xışıltılı tənəffüs kimi təkrarlanan simptomlar, tutmalar xaricində şəxsin özünü yaxşı hiss etməsi, xüsusilə gecə və ya səhər tezdən və şəxsi allergen və ya qıcıqlandırıcılarla ortaya çıxması astmada vacib əlamətlərdir. KOAH-da isə ən yaygın simptomlar bəlğəmli öskürək və nəfəs darlığıdır. Yüngül mərhələdə öskürək aralıqla görünür, lakin irəliləyən mərhələlərdə öskürək hər gün bütün gün ərzində ola bilər. Bəlğəm adətən yapışqan, qatı və boz-ağ rəngdədir. Erkən mərhələdə nəfəs darlığı yalnız ağır fiziki fəaliyyətlər zamanı olduğundan, xəstələr adətən şikayətçi olmur və ya fərq etmirlər.
Astma-KOAH Üst-Üstə Düşməsi (AKO) Nədir?
Son illərdə KOAH və astmalı hallarda hər iki xəstəlik üçün oxşar xüsusiyyətlərə sahib olan xəstələr “Astma-KOAH Üst-Üstə Düşməsi (AKO)” olaraq təyin edilmişdir. AKO həm astmanın, həm də KOAH-ın bəzi xüsusiyyətlərini daşıyan bir vəziyyətdir. 40 yaşdan yuxarı, siqaret çəkmiş və uşaqlıqda astma tarixçəsi olan və ya həkim tərəfindən diaqnoz qoyulmuş astması olan və daimi hava axını məhdudiyyəti ilə birlikdə dəyişkən (reversibl) hava yolu daralması olan şəxslərdə AKO düşünülməlidir. Uyğun müalicənin aparılması üçün əvvəlcə doğru diaqnoz qoyulması vacibdir.
