Soyuqdəymə nədir? Əlamətləri və müalicəsi
Soyuqdəymə nədir? – virusların törətdiyi burun-boğaz xəstəliyidir. Məlum olub ki, 200-dən çox virus soyuqdəyməyə səbəb olur. Xəstəliyə səbəb olan əsas viruslar; rinoviruslar, koronaviruslar, adenoviruslar və RSV. Xəstəliyə daha çox payız və qış aylarında rast gəlinir. Xəstəliyin inkubasiya dövrü 24 – 72 saatdır. Soyuqdəymə müddəti adətən təxminən 1 həftədir.
Kiçik uşaqlarda bu müddət daha uzun ola bilər. Soyuqdəymə tez-tez qriplə qarışdırılır. Lakin soyuqdəymə qripdən daha yüngül xəstəlikdir. Soyuqdəymə ilə qrip arasındakı ən böyük fərq qripdə burun axıntısının olmamağıdır.
Soyuqdəymə əsasən kimlərdə olur?
Soyuqdəymə uşaqdan böyüyə qədər hər yaşda baş verə bilər. İlk 6 ayda anadan keçən antikorlar körpəni qoruyur. Sonradan uşağın ildə 6-8 dəfə soyuqdəymə tutması normal hesab olunur. Uşaqlar daha çox sıxlıq olan mühitlərdə olmağa başladıqları üçün dərs ili ərzində bu rəqəm artır. Yetkinlərdə ildə 2-3 dəfə müşahidə oluna bilər.
Soyuqdəymə necə bulaşır?
Soyuqdəymə xəstə insanların burun-boğaz ifrazatlarının damcılar vasitəsilə asqırıb öskürərkən ətrafa yayılması nəticəsində insandan insana keçir. Yoluxmanı artıran əsas amillər bunlardır:
Gigiyenanın olmaması (kifayət qədər əllərin yuyulmaması, xəstə insanların əşyaları ilə təmasda olmaq, uşaq bağçalarında oyuncaqların təmizlənməsi),
- Soyuqdəymə olan insanlarla yaxın təmasda olmaq,
- Siqaret çəkmək və ya siqaret çəkilən mühitlərdə olmaq,
- qeyri-kafi yuxu,
- Zəif immunitet sistemi,
- İzdihamlı və zəif havalandırılan mühitlər, ictimai nəqliyyat vasitələri,
- Uşaq bağçaları, məktəblər və uşaq bağçaları kimi kollektiv yaşayış yerləri.
Soyuqdəymə əlamətləri hansılardır?
Əsas simptomları bunlardır:
- Qızdırma (çox yüksək temperturda olmur),
- Boğaz ağrısı, boğazda yanma,
- Burun axması, burun tıxanması,
- Asqırmaq,
- quru öskürək,
- Gözlərdə sulanma və yanma hissi,
- qulaqlarda tutulma,
- baş ağrısı,
- Halsızlıq və yorğunluq.
Soyuqdəymə diaqnozu necə qoyulur?
Soyuqdəymə diaqnozu xəstənin şikayətləri və həkim tərəfindən xəstənin müayinəsi ilə qoyulur. Heç bir fəsad yoxdursa, analizə ehtiyac yoxdur.
Soyuqdəymə necə müalicə edilir?
Soyudəymənin xüsusi müalicəsi yoxdur. Xəstədə sinüzit, bronxit və ya qulaq infeksiyası inkişaf etmirsə, antibiotiklər istifadə edilmir. Xəstəliyin simptomları adətən 10 gün davam edir. Ancaq ağırlaşma halları baş verərsə, xəstəliyin müddəti uzanır. Ümumi müalicə prinsipləri xəstənin ağrılarını ağrıkəsicilərlə azaltmaq və burun dekonjestanları ilə xəstənin rahat nəfəs almasını təmin etməkdir.
Bu proses zamanı çoxlu maye qəbul etmək faydalıdır. Otaq havasının nəmləndirilməsi xəstənin rahat nəfəs almasına şərait yaradır. Boğazı qarqara etmək olar. Soyuqdəymə müalicəsində istifadə edilən bəzi dərmanlar lazım olarsa istifadə edilə bilər.
Bitki çayları soyuqdəymə zamanı da çox faydalıdır. Bol təzə tərəvəz və meyvədən istfiadə etmək vacibdir. Yataraq istirahət etmək mümkün qədər çox olmalıdır. ətrafdakılara bulaşdırmağın qarşısını almaq üçün maskadan istifadə edilə bilər. Xəstəliyin yayılmasının qarşısını almaq üçün əllərin təmizlənməsi çox vacibdir.
Soyuqdəyməyə qarşı təbii vasitələr
- nanə-limon çayı
- ballı zəncəfil çayı
- Darçın və ballı süd
- Limon və cökə yarpağı çayı
- vitamin C
- boğaz pastilləri
- ekinezya çayı
- Toyuq supu, xaş
Soyuqdəymənin fəsadları hansılardır?
Körpələrdə soyuqdəymə sonrası öskürək daha uzun çəkə bilər. Bronxiolit adlanan aşağı tənəffüs yollarının infeksiyası baş verə bilər. Həmçinin, soyuqdəymədən sonra kiçik uşaqlarda orta qulaq infeksiyaları tez-tez olur. Burun tıxanması sinusların dolmasına və sinüzitə səbəb ola bilər.
Körpələrdə, yaşlılarda və immun sistemi zəif olanlarda soyuqdəymədən sonra pnevmoniya və bronxit inkişaf edə bilər. Astmatik xəstələrdə soyuqdəymə astma tutmasına səbəb ola bilər.
Sarı-yaşıl burun axıntısı və soyuqdəymədən sonra keçməyən baş ağrısı sinüzitin əlaməti ola bilər. Qulaq ağrısı və qulaqdan axıntı orta qulaq infeksiyasının əlamətləridir. Uzun müddət keçməyən güclü öskürək tənəffüs çətinliyi ilə müşayiət olunursa, aşağı tənəffüs yolları müayinə edilməlidir.
Özünüzü soyuqdəymədən qorumaq üçün aşağıdakılara diqqət yetirmək lazımdır:
- Əllərin tez-tez yumaq,
- Mümkün qədər əllərinizlə burun və gözlərə toxunmamaq,
- Ətrafı tez-tez havalandırmaq,
- Siqaret çəkməmək və siqaret çəkilən mühitlərdə olmamaq,
- Uşaq bağçalarında oyuncaqları təmizləmək.
